وحدتِ متعالیِ ادیان

   اگر نگوییم بخش اعظم، دست کم مقدار قابل توجهی از علاقه و توجه ادیان دیگر یا تحمل آن‌ها در دنیای مدرن، نه براساس فهم و درک متقابل، بلکه صرفاً نتیجه‌ی کنجکاوی آکادمیک یا بی‌تفاوتی دینی همراه با «خرافه‌ی آزادی» است؛ ولیکن با این همه، بسیاری از متدیّنان (مثلاً بعضی مسیحیان بسیار متدیّن) باید بدانند که آیین بودا نیز درست مانند مسیحیت، یک دین اصیل است و در طول بیش از دو هزار سال گذشته، نیازهای معنوی میلیون‌ها آسیایی را، چه بسا خیلی بهتر از دین مسیحیت برآورده کرده، و دانستن این نکته ایمان این مسیحیان متدیّن را بسیار تقویت می‌کند. این مسیحیان باید به این دلیل این نکته را بدانند که، در غیر این صورت، با آگاهی‌های تیز و شدید امروزی نسبت به دیگر ادیان، آنان به تقدیر و مشیّت الهی و نهایتاً به خود مسیحیّت، که عزّت آن تماماً وابسته به عزّت الهی است، بدبین می‌شوند. به بیانی جامع‌تر، پیش از آن‌که جان دین‌داران بتواند با هریک از ادیان جهان آرامش و اطمینان بیابد، باید بدانیم که اسم «الرّحیم» یک واژه‌ی توخالی نیست، و فقط یک امّت یا یک گروه از آدمیان نیستند که خدای تعالی «برگزیده» است؛ و هرچند که این حقیقت هیچ‌گاه از کسانی که باید آن را می‌دیدند پوشیده نبوده است، اما شاید امروز این حقیقت از هر زمان گذشته دست‌یافتنی‌تر است.

   جای تأمّل است که یکی از پاپ‌های دوران ما بود، و نه هیچ‌یک از دوران‌های پیشین، که به سفیر و نماینده‌ی خود که به یک کشور اسلامی می‌فرستاد، گفت: «مپندار که به میان بی‌دینان می‌روی. مسلمانان هم به بهشت می‌روند. راه‌های رسیدن به خداوند بی‌شمارند.»

   برای برخی از اشخاص که دین‌شان را به کلّی، یا تا حدّی، از دست داده‌اند، کمک ادیان دیگر راهی است، یا می‌تواند باشد، که آنان بدان بازگردند، زیرا غالباً نگاه بی‌طرفانه و بدون تعصّب به ادیان دیگر آسان‌تر است؛ و هرکس بتواند بینشی شفّاف نسبت به مذهب اصیل و حنیف هریک از ادیان پیدا کند، صلاحیّت آن را پیدا کرده است که موضع معادل‌های آن را در همه‌ی ادیان دیگر، از جمله در دین خودش، تشخیص دهد، زیرا مذهب اصیل (در هر دینی) به غیر از جنبه‌ی خاصّ آن، یک جنبه‌ی عامّ هم دارد. در مورد جنبه‌های خاصّ، تشخیص معادل‌های اَشکال عبادات همیشه آسان نیست، اما در ویژگی‌های عام‌ّتر، مذهب اصیل (در همه‌ی ادیان) اساساً همیشه یکسان است، و یکی از بدیهی‌ترین -و در عین حال نافذترین- ویژگی‌هایش وفور و جامعیّت است، بدین معنا که نیازهای آدمی را در همه‌ی زمینه‌ها و در تمامی سطوح قابلیت‌های معنوی ارضا می‌کند. یکی از علل اصلی برای این‌که هیچ‌کس نباید حتّی تصوّر کند که می‌تواند به بیش از یک دین عمل کند آن است که هر دین -بدان سبب که «حنیف»، یعنی یک کلّیّت تماماً فراگیر است- مستلزم تعهّدی تامّ می‌باشد که این تعهّد هیچ بخشی از وجود انسان را برای پی‌روی از اغیار باقی نمی‌گذارد.

باورهای کُهن و خرافه‌های مُدرن/نویسنده: مارتین لینگز/مترجم: سعید تهرانی‌نسب